Ηλεία η δεύτερη πατρίδα της ντομάτας

Ο πιο εύφορος προορισμός του Μοριά χορταίνει με τα κηπευτικά και τα φρούτα του ολόκληρη την Αθήνα.

Δεν είναι και λίγο! Μετρήστε προϊόντα: καρπούζια, πατάτες (μάλιστα εδώ καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η μοβ πατάτα του Περού, πιο γλυκιά και σίγουρα πιο εντυπωσιακή από την κλασική), φράουλες, κολοκύθες, ντομάτες, καλαμπόκι.

Ο κάμπος της, ο τρίτος μεγαλύτερος στην Ελλάδα, παράγει ακούραστα τα πάντα. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχουν αρχίσει και καλλιεργούνται ακόμη πιο ιδιαίτερα προϊόντα όπως η αρώνια, τα σμέουρα και άλλα παρόμοια berries, βραβευμένα μάλιστα τόσο στην αρχική τους μορφή όσο και σε παρασκευάσματα όπως σάλτσες και τσάτνεϊ, που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο.

Η ντομάτα όμως, σε κάθε δυνατή ποικιλία, βρήκε εδώ τη δεύτερη πατρίδα της μετά το ταξίδι της από την Κεντρική και Νότιο Αμερική.

Διόλου τυχαίο ότι στην Ηλεία καλλιεργείται η μεγαλύτερη ποσότητα επιτραπέζιας και βιομηχανικής ντομάτας στην Ελλάδα, ενώ εδώ έχουν και την έδρα τους οι πιο γνωστές και μεγαλύτερες βιομηχανίες επεξεργασίας της, όπως η Κύκνος και η Pummaro.

Aλήθεια, η ντόπια σάλτσα ντομάτας είναι ίσως το άρτυμα που δεν λείπει από τα πιάτα της Ηλείας, είτε πρόκειται για την πιο απλή ντοματόσουπα με ζυμαρικό, είτε για το κυριακάτικο κρεατικό στην κατσαρόλα, είτε ακόμη στον μπακαλιάρο με χορταρικά και κόκκινη σάλτσα που είναι και το παραδοσιακό φαγητό της της 25ης Μαρτίου.

Ο ντοματοπολτός της Ηλείας αξίζει σίγουρα να πιστοποιηθεί στο άμεσο μέλλον, αφού πρόκειται για έναν από τους καλύτερους στον κόσμο. Κάθε νοικοκυρά θα σου πει τη δική της συνταγή για σάλτσα και πελτέ, που φτιάχνει σε τεράστιες ποσότητες το καλοκαίρι και φυλάει στα ντουλάπια της για τον χειμώνα.

Αν οι ντομάτες είναι σήμερα ο κόκκινος χρυσός της Ηλείας, στο παρελθόν ο χρυσός της ήταν μαύρος και ήταν η σταφίδα της. Μαύρη Σταφίδα Ηλείας ΠΟΠ. Τα σταφιδάμπελα απλώνονταν στους κάμπους της, οι εξαγωγές έφταναν μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου και χάρη στον πλούτο που έφερε στον τόπο δεν είναι απορίας άξιο που μερικά από τα πιο μεγαλόπρεπα αστικά αρχοντικά στην Αμαλιάδα, τα Λεχαινά ή τον Πύργο ανήκαν σε σταφιδέμπορους.

Άλλο ένα «χρυσό» προϊόν της Ηλείας είναι το ελαιόλαδό της, το ΠΟΠ Ολυμπίας. Χιλιάδες στρέμματα παράγουν ένα ελαιόλαδο από τα καλύτερα της χώρας, με φημισμένα χαμηλή έως μηδενική οξύτητα και σε μεγάλο ποσοστό βιολογικό.

Βάση για ένα πλήθος καθημερινά και γιορτινά φαγητά αλλά και γλυκά όπως το νηστίσιμο μελαχρινό, ένα αφράτο σκουρόχρωμο γλυκό σαν κέικ, με ελαιόλαδο και πετιμέζι.

Στην Ηλεία παλιότερα ευδοκιμούσαν τα όσπρια, όπως τα νοστιμότατα φασόλια αλλά και οι φακές που τις έλεγαν γιάρμενα -αυτό ήταν παλιά και το όνομα της Φολόης, στα βορειοανατολικά του νομού, γιατί εκεί καλλιεργούνταν φακές σε μεγάλες εκτάσεις. Η καλλιέργεια οσπρίων έχει πια σχεδόν εκλείψει αλλά οι συνταγές παραμένουν, όπως η ταμπάκαλη, ένα ορεινό, καλοκαιρινό φαγητό με φασόλια και κολοκύθι, ή τα φασόλια με καυκαλήθρες.

Η Ηλεία δεν είναι μόνο ένας ατέλειωτος κάμπος

Στα ορεινά της χωριά τα προϊόντα και οι συνταγές τους έχουν τη δική τους ταυτότητα και γοητεία, με βάση τα κτηνοτροφικά και τα τυροκομικά αγαθά, όπως τα αιγοπρόβεια τυριά, το κρέας, τα λουκάνικα. 

Μία από τις πιο ξεχωριστές συνταγές είναι το βουνίσιο κατσικάκι με φρέσκια ρίγανη και κορφή, δηλαδή το λίπος που ξεχωρίζει στην επιφάνεια του γάλακτος κατά την παρασκευή βουτύρου. Πρόκειται για μια σπάνιας νοστιμιάς συνταγή που συνήθιζαν να ετοιμάζουν οι βοσκοί με τις πρώτες ύλες που παρήγαν οι ίδιοι.

Κάτι λιγότερο γνωστό την Ηλεία είναι ότι παράγει έξοχα μέλια. Ολόκληρος ο προορισμός είναι ένα θαυμαστό μελισσοτόπι, ένα «χειμαδιό» για τα μελίσσια που οι μελισσοκόμοι φέρνουν από κάθε γωνιά της χώρας για να τραφούν με το φθινοπωρινό ρείκι, να δυναμώσουν και να επιβιώσουν στον σκληρό χειμώνα, όταν δεν υπάρχει τίποτα άλλο για να τρυγήσουν.