Η πόλη του Λεωνίδα και του Λυκούργου. Η πόλη των 300, του «ή ταν ή επί τας», του στρατού που έχασε και παραδόθηκε μόνο μία φορά στην Ιστορία του, το αντίπαλο δέος της Αθήνας, το δέος σκέτο. Δέος που δεν το βλέπεις πια μπροστά σου, το βιώνεις κυρίως σαν αίσθηση και όχι σαν εικόνα, καθώς στη σύγχρονη Σπάρτη δεν σώζονται παρά ελάχιστα απομεινάρια του πολιτισμού εκείνου. Το μεγαλείο της αρχαίας Σπάρτης, άλλωστε, δεν αποτυπώθηκε ποτέ σε ναούς και κτίρια. Δεν χρειάζονται χειροπιαστές εικόνες οι θρύλοι για να επιβιώσουν.

Η Σπάρτη σήμερα μπορεί να μην αποτελεί προορισμό διακοπών από μόνη της, είναι όμως μια ζωντανή πόλη 16.000 κατοίκων, που αξίζει μια στάση στον δρόμο για τον Μυστρά, τη Μονεμβασιά, τη Μάνη ή τα χωριουδάκια του Ταΰγετου που υψώνεται επιβλητικός και μεγαλειώδης από πάνω της. Οι μεγάλες, φωτεινές πλατείες της, οι δεντροφυτεμένοι δρόμοι, τα γοητευτικά νεοκλασικά που ξεφυτρώνουν εδώ κι εκεί ανάμεσα σε σύγχρονες πολυκατοικίες και η αίσθηση ανοιχτωσιάς της συνθέτουν την εικόνα μιας πόλης ευχάριστης να την περπατάς και να την ανακαλύπτεις.

Από τις πιο ενδιαφέρουσες γωνιές της πόλης είναι σίγουρα η Λεωφόρος Κ. Παλαιολόγου, ο κεντρικός δηλαδή δρόμος με τους φοίνικες που φυτεύτηκαν το 1930, όπου συγκεντρώνονται μερικά από τα πιο εντυπωσιακά νεοκλασικά και πέτρινα κτίρια της Σπάρτης, η κεντρική πλατεία, στην οποία δεσπόζει το νεοκλασικό Δημαρχείο, και η οδός Λυκούργου, όπου βρίσκεται ένα ακόμα από τα ωραιότερα νεοκλασικά της πόλης, το Δικαστικό Μέγαρο.

Τα αξιοθέατα που δεν πρέπει να χάσεις

Η αρχαία Ακρόπολη

Στο χαμηλό, πλατύ λοφάκι όπου βρισκόταν το κέντρο της αρχαίας πόλης έχουν ανασκαφεί τα θεμέλια του Ναού της Χαλκιοίκου Αθηνάς του 6^ου π.Χ. αιώνα, τμήματα του ρωμαϊκού θεάτρου, που ήταν κάποτε ένα από τα μεγαλύτερα του αρχαίου κόσμου, και ένα κυκλικό οικοδόμημα που δεν έχει ακόμα ταυτοποιηθεί. Κάποιοι λένε πως μπορεί να είναι η αρχαία Σκιάς, στην οποία πραγματοποιούνταν οι συγκεντρώσεις του λαού, και κάποιοι άλλοι πως είναι το Γάσηπτον, το ιερό της Γης, γιατί τα κυκλικά οικοδομήματα στην κλασική αρχαιότητα αντιστοιχούν πάντα σε θεότητες του κάτω, και όχι του επάνω, κόσμου.

Αρχαίων… συνέχεια

Υποβλητικοί σαν τους αρχαιολογικούς χώρους που έχεις συνηθίσει να βλέπεις στην υπόλοιπη Πελοπόννησο μπορεί να μην είναι, αλλά μια επίσκεψη έστω και μόνο για την ατμόσφαιρα και την θέα τους αξίζουν το χτισμένο στην όχθη του Ευρώτα Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, που ήταν ο σημαντικότερος ναός των ρωμαϊκών χρόνων, το Μενελάιο, στην κορυφή του προφήτη Ηλία 5 χιλιόμετρα έξω από την πόλη, ιερό αφιερωμένο στον Μενέλαο και την Ωραία Ελένη οι οποίοι απολάμβαναν τιμές θεοτήτων από τους αρχαίους Σπαρτιάτες, και το Λεωνιδαίο, όπου ο πάντα ενθουσιώδης αλλά όχι πάντα αξιόπιστος Παυσανίας λέει πως είχαν μεταφερθεί από τις Θερμοπύλες τα κόκαλα του Λεωνίδα –οι σημερινοί αρχαιολόγοι επιμένουν πως ήταν κενοτάφιο.

Το Λεωνιδαίο είναι το μόνο κτίσμα της Αρχαίας Αγοράς της Σπάρτης που επιβίωσε ως τις μέρες μας. Υπάρχουν μελετητές που υποστηρίζουν ακόμα και πως πρόκειται για τον ναό του Καρνείου Απόλλωνα, και πως καμία σχέση δεν έχει με τον Λεωνίδα, το άγαλμα του οποίου έχει πάντως στηθεί περήφανο μπροστά του ως σύμβολο της πόλης. Πλάκα δεν έχει η επιστήμη της αρχαιολογίας;

Το Αρχαιολογικό Μουσείο 

Ένα από τα πρώτα μουσεία που χτίστηκαν εκτός Αθηνών στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίριο, ακριβώς δίπλα στο δημοτικό πάρκο. Φιλοξενεί λίγα αλλά ενδιαφέροντα ευρήματα από τις ανασκαφές στο ναό της Χαλκιοίκου Αθηνά και το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, τμήματα του ναού του Απόλλωνα των Αμυκλών, ρωμαϊκά ψηφιδωτά και αγάλματα, μεταξύ άλλων.

Η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη

Δυο βήματα από το Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα ακόμα από τα πολλά εντυπωσιακά νεοκλασικά της Σπάρτης στεγάζει την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη, στην οποία φιλοξενούνται ελαιογραφίες ζωγράφων της Δυτικής Ευρώπης (Carlo Caliari, M. Hirsch, Godfrey Kneller) από τον 16ο έως τις αρχές του 20ου αιώνα. Αποτελεί παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, συλλογές της οποίας ταξιδεύουν συχνά ως εδώ και παρουσιάζονται σε περιοδικές εκθέσεις.

Το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού

Όλα όσα πάντα ήθελες να μάθεις για τη σχέση μας με την ελιά και το λάδι, τα ελαιοτριβεία και τον ρόλο τους… στα πάντα, από τη διατροφή μέχρι την ποίηση, θα τα μάθεις εδώ, σε αυτό το εξαιρετικά πρωτότυπο μουσείο που θα ενθουσιάσει μικρούς και μεγάλους. Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν από απολιθωμένα φύλλα ελιάς 50.000 χρόνων μέχρι βυζαντινά ελαιοτριβεία και σύγχρονες μηχανές που λειτουργούν κανονικότατα για να γνωρίσεις από πρώτο χέρι πώς γίνεται λάδι η ελιά.

Μια από τις ωραιότερες διαδρομές ολόκληρης της Ελλάδας…

Δεν είναι για αρχάριους οδηγούς, ή για όσους ζαλίζονται με τις στροφές. Είναι, όμως, σαφώς μια από τις φαντασμαγορικότερες διαδρομές που θα οδηγήσεις ποτέ στη ζωή σου. Λέγεται Πέρασμα της Λαγκάδας, ή επισήμως Εθνική Οδός 82. Ξεκινά από την Τρύπη, 8,5 χιλιόμετρα έξω από την Σπάρτη, και σε φέρνει μέσα στο συγκλονιστικό Φαράγγι της Λαγκάδας, περνώντας από τον αρχαιολογικό χώρο του Καιάδα, ο γκρεμός του οποίου κόβει την ανάσα, ακόμα και αν ξέρεις ότι οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες δεν θα σε έβρισκαν αρκετά ανεπιθύμητο για να σε πετάξουν από εκεί.

Ο δρόμος σκαρφαλώνει τις απότομες πλαγιές του βορειοδυτικού Ταΰγετου, στροφή τη στροφή και φουρκέτα τη φουρκέτα, περνώντας ανάμεσα σε απόκοσμα βράχια και αποκαλύπτοντας μια ακόμα φαντασμαγορική θέα πίσω από κάθε στροφή, μέχρι να καταλήξει σε μια προστατευμένη κοιλάδα που ειδικά την άνοιξη λουλουδιασμένη είναι ένα χάρμα οφθαλμών, και εν συνεχεία να ανέβει στο ψηλότερο σημείο του, στα 1.524 μέτρα και να ξεκινήσει πάλι να κατεβαίνει, απολαμβάνοντας συγκλονιστική θέα στον μεσσηνιακό κόλπο. Η διαδρομή, αν την ακολουθήσεις ολόκληρη, καταλήγει μετά από 49 χιλιόμετρα (ή μία ώρα και κάτι) στην Καλαμάτα.